Tarcza Dawida

Ale jak to? Przecież gwiazda to magen, jak znana z flagi Izraela gwiazda Dawida – magen Dawid? Skąd więc Kochba? Czyżby istniały dwa hebrajskie słowa określające gwiazdę?

Udaję się czym prędzej do słownika polsko-hebrajskiego na stronie iwrit.pl, wpisuję „gwiazda” – pierwsza odpowiedź to kochaw – כּוֹכָב. To by się zgadzało z nowym nazwiskiem bar-Kochby. To jednak tylko połowa odpowiedzi na moje pytanie, więc szukam dalej – za pomocą blueletterbible.org sprawdzam występowanie w Biblii słowa „star”, może będzie gdzieś magen.

Wyszukiwarka podaje dwa wersety: ten zacytowany powyżej z 4 Księgi Mojżeszowej oraz fragment Proroctwa Amosa (5:26), gdzie mowa jest o bałwochwalczym wielbieniu gwiazdy obcego boga (przy czym w Biblii Warszawskiej oddano to jako „obrazy waszych bóstw”). Próbuję jeszcze szukać „stars” – tu mamy o wiele więcej wersetów ze Starego Testamentu, od stworzenia gwiazd w Księdze Genesis poprzez obietnice o piasku i gwiazdach dane patriarchom, aż do zachwytów nad mocą Bożą wyrażanych przez Ijoba, Dawida i innych pisarzy ksiąg poetyckich oraz proroczych. Wszędzie jednak znajdujemy w tych wersetach słowo kochaw.

By rozwiązać zagadkę magen, wystarczy sięgnąć do wikipedii albo raz jeszcze do wspomnianego słownika iwrit.pl – tam dowiemy się, że magen to tak naprawdę tarcza, jak w poniższych wersetach, wskazujących, że wyraz ten może się odnosić zarówno do literalnej części składowej wyposażenia wojownika, jak i bardziej metaforycznie do ochrony – szczególnie ze strony Pana Boga. I zgotował Uzyjasz wszystkiemu onemu wojsku tarcze i drzewce, i przyłbice, i pancerze, i łuki, i kamienie do proc – 2 Kronik 26:14.

Po tem wszystkiem stało się słowo Pańskie do Abrama w widzeniu, mówiąc: Nie bój się Abramie, jam tarczą twoją, i nagrodą twoją obfitą wielce – 1 Mojż. 15:1.

Pod hasłem magen w iwrit.pl wymieniono jeszcze jedno wyrażenie z tym słowem – Magen Dawid Adom, czyli dosłownie „czerwona tarcza Dawida” – izraelski odpowiednik pogotowia ratunkowego. Organizacja założona została w 1930 r. z jednym oddziałem w Tel Awiwie, po czym rozrosła się dość prędko, by objąć cały naród i pomagać nie tylko Żydom, lecz również muzułmanom, chrześcijanom i druzom. 20 lat później Kneset nadał jej oficjalny status narodowego ratownictwa medycznego i dziś zatrudnionych jest w niej około 1200 osób – oraz ponad 10 000 ochotników, poświęcających rocznie ponad milion godzin swojego czasu.

Fot. Wikipedia - Magen David Adom

Skoro już mowa o adom – czerwony – warto też w naszej wielowątkowej wycieczce wspomnieć o Edomie, historycznej krainie na terenie dzisiejszego Izraela i Jordanii.

Edom wspomniany jest w Starym Testamencie blisko 100 razy, często w kontekście nieprzyjaznych stosunków z Izraelem, jak choćby jeszcze w czasach wędrówki do Ziemi Obiecanej, kiedy Mojżesz prosił króla edomskiego o pozwolenie na przejście przez jego kraj, lecz spotkał się ze stanowczą – a wręcz zbrojną – odmową (4 Mojż. 20:14-21). Edomici są też wymieniani niejednokrotnie w proroctwach.

(Nawiasem mówiąc, Edom pod późniejszą nazwą „Idumea” prowadzi nas do czasów nowotestamentalnych i trzech Herodów (Wielkiego, Archelaosa i Antypasa), którzy mieli idumejskie korzenie.)

Od Edomu i Idumei niedaleko już do końcowego przystanku naszej wyprawy, czyli do pierwszej wzmianki o Edomie, jaka pojawia się w Starym Testamencie: Tedy rzekł Ezaw do Jakóba: Daj mi jeść, proszę cię z tej czerwonej potrawy, bom się spracował: a przetoż nazwano imię jego Edom – 1 Mojż. 25:30.

Nie jest to jednak pierwsze skojarzenie czerwieni z Ezawem – już kiedy się urodził, miał prawdopodobnie rude czy też czerwonawe włosy; w różnych polskich przekładach oddane jest to jako „lisowaty” (BG), „czerwony” (BT) czy też po prostu „rudy” (BW). W zacytowanej historii Jakub dał Ezawowi chleb i ową czerwoną potrawę, która nieco dalej objaśniona jest jako „potrawa z soczewicy” – i to niewielkie z pozoru wydarzenie, decyzja podjęta w chwili zmęczenia i, wyrażając się kolokwialnie, „na głodny żołądek”, zmieniło losy nie tylko dwóch braci rozmawiających nad miską strawy, ale całych narodów i to na tysiące lat, a można powiedzieć, że i na zawsze. Gdybanie jest tu być może nie na miejscu, bo Pan Bóg z całą pewnością przewidział taki obrót sprawy (ale GDYBY Ezaw nie połakomił się na tę soczewicę...) Dobrze jednak byłoby wyciągnąć dla siebie lekcję, że skutki pochopnych decyzji czy słów wypowiedzianych w chwili stresu czy słabości mogą nas ścigać przez długi czas. Szczególnie ważne jest to w sytuacji, gdy zyskując ową przysłowiową „miskę soczewicy” moglibyśmy utracić coś naprawdę ważnego.

Fot. Wikipedia - Idumeal. Południowy kraniec Edomu dziś – na pierwszym planie izraelski Eilat nad Morzem Czerwonym (Zatoką Akaba); w tle miasto Akaba i góry w Jordanii.

Niniejszym dotarliśmy do końca bieżącej wycieczki, choć można by jeszcze powędrować dalej, krętymi ścieżkami zatargów izraelsko-edomskich, zagłębić się w historię flagi Izraela, historię samej gwiazdy czyli tarczy... odłożymy to jednak do teczki z napisem „Plany przyszłych wypraw”, a jeśli kto ciekawy, zapraszam na zakończenie do posłuchania oryginału wersetu (źródło: Hebrew for Christians), który zapoczątkował dzisiejszą wędrówkę:

אֶרְאֶנּוּוְלאעַתָּה
אֲשׁוּרֶנּוּוְלאקָרוֹב
דָּרַךְכּוֹכָבמִיַּעֲקב
וְקָםשֵׁבֶטמִיִּשְׂרָאֵל

er’enu · we’lo · ata
aszurenu · we’lo · karow
darach · kochaw · mi’yaakow
we’kam · shewet · mi’yisrael

Widzę go, lecz nie teraz;
Oglądam go, lecz nie z bliska.
Wzejdzie gwiazda z Jakuba,
Powstanie berło z Izraela.